महाराष्ट्रातील शाळांमध्ये २०२५-२६ पासून CBSE अभ्यासक्रम लागू होणार|Maharashtra govt schools to adopt CBSE pattern, Marathi textbooks available
मुंबई: महाराष्ट्राचे शिक्षण मंत्री दादाजी भुसे यांनी गुरुवारी जाहीर केले की, २०२५-२६ या शैक्षणिक वर्षापासून राज्यातील सरकारी शाळांमध्ये CBSE अभ्यासक्रम लागू केला जाणार आहे.
CBSE अंतर्गत असलेल्या पाठ्यपुस्तकांचे मराठीत रूपांतर करून त्या १ एप्रिलपासून उपलब्ध करून दिल्या जातील.
शिक्षण विभागाने राज्य शिक्षण मंडळाच्या अधीन असलेल्या शाळांना CBSE अभ्यासक्रम लागू करण्याचे निर्देश दिले आहेत, असे शिक्षण मंत्र्यांनी विधान परिषदेत सांगितले.
भाजप आमदार प्रसाद लाड यांनी विचारलेल्या प्रश्नाला उत्तर देताना, शालेय शिक्षण संचालन समितीने CBSE अभ्यासक्रमाच्या आराखड्याला मंजुरी दिली आहे का? याबाबत चर्चा झाली. विशेषतः इयत्ता ३री ते १२वीसाठी राष्ट्रीय शिक्षण धोरणाची अंमलबजावणी सुरू असताना हा निर्णय योग्य आहे का? यावरही चर्चा करण्यात आली.
महाराष्ट्रातील शाळांमध्ये CBSE धर्तीवर नवे अभ्यासक्रम; २०२७-२८ पर्यंत टप्प्याटप्प्याने अंमलबजावणी
महाराष्ट्र सरकारने राज्य मंडळाशी संलग्न असलेल्या सर्व शाळांमध्ये आता केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळ (CBSE) धर्तीवर अभ्यासक्रम राबवण्याचा निर्णय घेतला आहे. हा नवा अभ्यासक्रम २०२४-२५ या शैक्षणिक वर्षापासून पहिलीच्या विद्यार्थ्यांसाठी लागू केला जाणार असून, २०२७-२८ पर्यंत सर्व वर्गांमध्ये तो पूर्णतः अमलात आणला जाईल.
सध्या महाराष्ट्रात एकूण १,०८,२३७ सरकारी व अनुदानित शाळा असून, त्यात २.१३ कोटी विद्यार्थी शिक्षण घेत आहेत. तसेच, १,५७२ शाळा CBSE शी संलग्न आहेत.
स्पर्धा परीक्षांसाठी विद्यार्थ्यांना सक्षम बनवण्याचा उद्देश
शालेय शिक्षण मंत्री दादाजी भुसे यांनी सांगितले की, राज्य मंडळाच्या शाळांमध्ये CBSE च्या शैक्षणिक पद्धतीनुसार बदल करण्यात येणार आहेत. त्यानुसार, महाराष्ट्र राज्य पाठ्यपुस्तक निर्मिती व अभ्यासक्रम संशोधन ब्युरो (Balbharati) हे राष्ट्रीय शैक्षणिक संशोधन आणि प्रशिक्षण परिषद (NCERT) च्या नमुन्यावर पाठ्यपुस्तकांचे सुधारित रूप तयार करेल.
‘सीएम श्री स्कूल’ संकल्पना राबवली जाणार
शिक्षण विभागाच्या वरिष्ठ अधिकाऱ्याने सांगितले की, प्रत्येक शैक्षणिक गटात (‘क्लस्टर’) किमान एक शाळा ‘मुख्यमंत्री श्री स्कूल’ म्हणून विकसित केली जाणार आहे. हा उपक्रम केंद्र सरकारच्या ‘पीएम श्री स्कूल’ संकल्पनेच्या धर्तीवर असेल.
प्रत्येक तालुक्यात सात ते दहा ‘सीएम श्री स्कूल’ उभारण्याचा शासनाचा मानस आहे. यामुळे राज्यातील सुमारे ८७,००० जिल्हा परिषद आणि अनुदानित शाळांमधील विद्यार्थ्यांना या नवीन प्रणालीचा लाभ मिळणार आहे.
महाराष्ट्रातील शाळांमध्ये २०२५-२६ पासून CBSE अभ्यासक्रम लागू होणार
महाराष्ट्र सरकारने २०२५-२६ पासून राज्यातील सरकारी शाळांमध्ये CBSE अभ्यासक्रम लागू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. यामुळे विद्यार्थ्यांचे शिक्षण अधिक चांगले होईल, असे शिक्षण मंत्र्यांनी सांगितले.
हा निर्णय घेण्याआधी शालेय शिक्षण विभागाच्या संचालक मंडळाने (Steering Committee) या बदलाला मंजुरी दिली. मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी १०० दिवसांत शिक्षण विभागाच्या कामकाजाचा आढावा घेतला आणि हा निर्णय घेतला.
मुख्यमंत्र्यांनी सांगितले की, महाराष्ट्र पुन्हा एकदा शालेय शिक्षणात आघाडीवर येईल आणि विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षणाची गुणवत्ता वाढेल. त्यामुळे शिक्षण विभागाने आवश्यक ते बदल करून CBSE अभ्यासक्रम लागू करावा, असे निर्देश त्यांनी दिले.
CBSE अभ्यासक्रम लागू करण्याचे फायदे आणि तोटे (पालकांसाठी)
फायदे (Pros):
✅ स्पर्धात्मक शिक्षण: CBSE अभ्यासक्रम राष्ट्रीय स्तरावर वापरला जातो, त्यामुळे विद्यार्थ्यांना स्पर्धा परीक्षांची चांगली तयारी करता येईल.
✅ गुणवत्तापूर्ण शिक्षण: नवीन अभ्यासक्रमामुळे राज्यातील सरकारी शाळांमध्ये शिक्षणाची गुणवत्ता सुधारेल.
✅ समान शिक्षण प्रणाली: महाराष्ट्रातील विद्यार्थी देशभरातील इतर CBSE शाळांमधील विद्यार्थ्यांसोबत स्पर्धा करू शकतील.
✅ अधिक चांगल्या संधी: CBSE अभ्यासक्रम असल्याने भविष्यात नोकरी आणि उच्च शिक्षणाच्या संधी वाढतील.
तोटे (Cons):
❌ नवीन अभ्यासक्रम समजायला कठीण: पारंपरिक राज्य मंडळाच्या अभ्यासक्रमापेक्षा CBSE अभ्यासक्रम वेगळा असल्याने विद्यार्थ्यांना आणि शिक्षकांना सुरुवातीला अडचण येऊ शकते.
❌ शिक्षकांचे प्रशिक्षण आवश्यक: नवीन अभ्यासक्रम शिकवण्यासाठी शिक्षकांना योग्य प्रशिक्षण द्यावे लागेल.
❌ विद्यार्थ्यांचा अभ्यासाचा ताण वाढू शकतो: CBSE अभ्यासक्रम तुलनेने अवघड असल्याने काही विद्यार्थ्यांना त्याचा ताण जाणवू शकतो.
❌ खर्च वाढू शकतो: नवीन पाठ्यपुस्तके आणि शिकवणीसाठी काही पालकांना अतिरिक्त खर्च करावा लागू शकतो.
सारांश:
CBSE अभ्यासक्रम लागू करणे हा शिक्षणाच्या दृष्टीने मोठा बदल आहे. विद्यार्थ्यांना स्पर्धा परीक्षांसाठी फायदा होईल, पण त्यांना नवीन अभ्यासपद्धतीशी जुळवून घ्यावे लागेल. शिक्षकांचे योग्य प्रशिक्षण आणि विद्यार्थ्यांना पुरेसे मार्गदर्शन मिळाल्यास हा बदल यशस्वी ठरू शकतो.