प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना (PMSBY) – सामान्य लोकांना अपरिचित असलेले महत्त्वाचे शब्द आणि त्यांचे अर्थ
प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना (PMSBY) ही भारत सरकारची एक विमा योजना आहे, जी अपघाती मृत्यू किंवा अपंगत्वासाठी संरक्षण प्रदान करते. मात्र, यासंबंधी काही शब्द सर्वसामान्य लोकांना समजणे कठीण असते. त्यामुळे, येथे या योजनेतील महत्त्वाचे आणि आव्हानात्मक शब्द सोप्या मराठीत समजावून सांगत आहोत.
१. विमाधारक (Policyholder)
👉 अर्थ: ज्याने विमा योजना घेतली आहे तो व्यक्ती. PMSBY मध्ये बँकेत खाते असलेली कोणतीही व्यक्ती विमाधारक होऊ शकते.
📌 उदाहरण: रामकृष्णराव यांचा बँकेत खाते आहे. त्यांनी PMSBY घेतली आहे. त्यामुळे ते विमाधारक आहेत.
२. हप्ता (Premium)
👉 अर्थ: विमा सुरू ठेवण्यासाठी दरवर्षी भरावयाची ठरलेली रक्कम. PMSBY अंतर्गत हा हप्ता १२ रुपये प्रतिवर्ष आहे.
📌 उदाहरण: कविता ताईंनी त्यांच्या बँक खात्यातून दरवर्षी १२ रुपये भरून विमा चालू ठेवला. हा हप्ता म्हणतात.
३. नामांकित व्यक्ती (Nominee)
👉 अर्थ: विमाधारकाच्या मृत्यूनंतर त्याच्या कुटुंबातील जे पैसे मिळतात ते कोणाला द्यायचे, यासाठी दिलेले नाव.
📌 उदाहरण: शंकररावांनी त्यांच्या पत्नीचे नाव नामांकित व्यक्ती म्हणून नोंदवले आहे. जर काही अनिष्ट घडले, तर त्यांना विम्याची रक्कम मिळेल.
४. अपघाती मृत्यू (Accidental Death)
👉 अर्थ: अपघातामुळे मृत्यू झाल्यास, विमाधारकाच्या कुटुंबाला विम्याची रक्कम दिली जाते.
📌 उदाहरण: जर एखादा व्यक्ती रस्ते अपघातात मृत्युमुखी पडला, तर त्याच्या कुटुंबाला PMSBY अंतर्गत आर्थिक मदत मिळते.
५. पूर्ण अपंगत्व (Total Disability)
👉 अर्थ: अपघातामुळे शरीराचा मोठा भाग निकामी होणे (उदा. दोन्ही डोळे गमावणे, दोन्ही हात किंवा दोन्ही पाय निकामी होणे). अशा परिस्थितीत PMSBY अंतर्गत ₹२ लाख दिले जातात.
📌 उदाहरण: रामनाथ यांना अपघातात दोन्ही डोळ्यांची दृष्टी गमवावी लागली. त्यामुळे त्यांना पूर्ण अपंगत्व लाभ मिळाला आणि विम्याची संपूर्ण रक्कम मिळाली.
६. अंशतः अपंगत्व (Partial Disability)
👉 अर्थ: अपघातामुळे शरीराचा काही भाग निकामी होणे (उदा. एक डोळा किंवा एक हात गमावणे). अशा वेळी ₹१ लाख विमा मिळतो.
📌 उदाहरण: अपघातामुळे सुरेशरावांनी एक हात गमावला. त्यांना विमा योजनेतून ₹१ लाख मिळाले, कारण हे अंशतः अपंगत्व आहे.
७. ऑटो-डेबिट (Auto-Debit)
👉 अर्थ: विमा हप्ता बँकेच्या खात्यातून दरवर्षी आपोआप कापला जातो.
📌 उदाहरण: सुनील यांना दरवर्षी विम्याचा हप्ता भरायचा विसर पडतो. म्हणून त्यांनी ऑटो-डेबिट सुविधा सुरू केली आहे, त्यामुळे त्यांचे १२ रुपये आपोआप कट होतात.
८. दाव्यासाठी अर्ज (Claim Process)
👉 अर्थ: विमा रक्कम मिळवण्यासाठी करावयाची प्रक्रिया. त्यासाठी मृत्यू प्रमाणपत्र, वैद्यकीय कागदपत्रे आणि बँक तपशील द्यावा लागतो.
📌 उदाहरण: रमेशराव यांच्या अपघाती मृत्यूनंतर त्यांच्या कुटुंबाने बँकेत जाऊन दाव्यासाठी अर्ज केला आणि त्यांना विम्याची रक्कम मिळाली.
निष्कर्ष
प्रधानमंत्री सुरक्षा विमा योजना अत्यंत उपयुक्त आहे, पण अनेकांना या योजनेतील शब्दांची योग्य माहिती नसते. म्हणून, वरील महत्त्वाचे शब्द समजून घेऊन ही योजना वापरल्यास गरजू कुटुंबांसाठी मोठा आर्थिक आधार मिळू शकतो.
ℹ️ तुम्हाला ही माहिती उपयोगी वाटली का? तुमच्या मित्र-मैत्रिणींना आणि कुटुंबीयांना देखील सांगायला विसरू नका! 😊