वक्फ (दुरुस्ती) विधेयक 2025 – नव्या नियमांवर चर्चा आणि वादविवाद!
वक्फ म्हणजे काय?
‘वक्फ’ हा अरबी भाषेतील ‘वक्फा’ शब्दापासून आला आहे, ज्याचा अर्थ ‘राखून ठेवणे’ असा आहे. इस्लाम धर्मानुसार, वक्फ म्हणजे एखाद्या व्यक्तीने धार्मिक किंवा समाजोपयोगी कार्यासाठी दिलेली स्थावर (जमीन) किंवा जंगम मालमत्ता, ज्याचा वापर मशिदी, शैक्षणिक संस्था, दफनभूमी किंवा निवारा गृहे यांसाठी केला जातो. एकदा वक्फ म्हणून घोषित केलेली मालमत्ता पुन्हा परत घेता येत नाही किंवा विकता येत नाही.
वक्फ बोर्डाचे कार्य:
भारतामध्ये, वक्फ मालमत्तांचे व्यवस्थापन आणि देखरेख करण्यासाठी प्रत्येक राज्यात वक्फ बोर्ड स्थापन केले गेले आहेत. हे बोर्ड वक्फ मालमत्तांचे संरक्षण, देखभाल आणि त्यांचा योग्य वापर सुनिश्चित करतात. वक्फ बोर्डांचे कार्य अधिक पारदर्शक आणि उत्तरदायी बनवण्यासाठी वेळोवेळी कायद्यात सुधारणा केल्या जातात.
वक्फ (दुरुस्ती) विधेयक 2025:
एप्रिल 2025 मध्ये, केंद्र सरकारने वक्फ (दुरुस्ती) विधेयक 2025 लोकसभेत सादर केले. या विधेयकाचे उद्दिष्ट वक्फ मालमत्तांच्या व्यवस्थापनात सुधारणा करणे आणि त्यांच्यात पारदर्शकता आणणे आहे. विधेयकात प्रस्तावित केलेल्या काही महत्त्वपूर्ण सुधारणा पुढीलप्रमाणे आहेत:
- वक्फ बोर्डाची रचना:
- वक्फ बोर्डात मुस्लिम महिलांसह गैर-मुस्लिम सदस्यांचा समावेश करण्याची तरतूद आहे, ज्यामुळे विविधता आणि समावेशकता वाढेल.
- मालमत्तांचे सर्वेक्षण:
- जिल्हाधिकाऱ्यांना वक्फ मालमत्तांचे सर्वेक्षण करण्याचा अधिकार देण्यात आला आहे, ज्यामुळे मालमत्तांच्या नोंदणी आणि व्यवस्थापनात सुधारणा होईल.
- न्यायालयीन प्रक्रिया:
- वक्फ न्यायाधिकरणांच्या निर्णयांना उच्च न्यायालयात आव्हान देण्याची तरतूद आहे, ज्यामुळे न्यायप्रक्रिया अधिक सुलभ आणि पारदर्शक होईल.
विरोधकांचे मुद्दे:
विधेयकावर काही विरोध देखील व्यक्त केले गेले आहेत:
- वक्फची व्याख्या: वक्फ म्हणजे काय, हे ठरवण्याचा अधिकार जिल्हाधिकाऱ्यांना देण्यात आला आहे, ज्यामुळे वक्फ ट्रिब्युनलच्या अधिकारांवर परिणाम होऊ शकतो.
- वक्फ बोर्डातील सदस्यता: वक्फ बोर्डात गैर-मुस्लिम सदस्यांचा समावेश करण्याच्या प्रस्तावामुळे काही समुदायांमध्ये अस्वस्थता आहे, ज्यांना वाटते की यामुळे त्यांच्या धार्मिक स्वायत्ततेवर परिणाम होऊ शकतो.
सरकारची भूमिका:
केंद्रीय गृहमंत्री अमित शाह यांनी स्पष्ट केले आहे की, वक्फ बोर्डात गैर-मुस्लिम सदस्यांचा समावेश करण्याची कोणतीही योजना नाही आणि विधेयकाचा उद्देश वक्फ मालमत्तांच्या व्यवस्थापनात पारदर्शकता आणि उत्तरदायित्व वाढवणे हा आहे.
निष्कर्ष:
वक्फ (दुरुस्ती) विधेयक 2025 च्या माध्यमातून वक्फ मालमत्तांच्या व्यवस्थापनात सुधारणा करण्याचा प्रयत्न केला जात आहे. विधेयकाच्या काही तरतुदींवर चर्चा आणि वादविवाद सुरू आहेत, परंतु त्याचा मुख्य उद्देश वक्फ मालमत्तांचे संरक्षण आणि त्यांचा योग्य वापर सुनिश्चित करणे हा आहे.