Table of Contents
आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिन: माहिती, इतिहास, महत्त्व आणि सामान्य प्रश्न|The Importance of Mountains: History and Significance of International Mountain Day
आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिनाची माहिती
आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिन (International Mountain Day) हा दरवर्षी ११ डिसेंबर रोजी साजरा केला जातो. जगभरातील पर्वतांचे महत्त्व अधोरेखित करण्यासाठी, त्यांचे संवर्धन करण्यासाठी आणि पर्वतांशी संबंधित जीवनपद्धतीचे रक्षण करण्यासाठी हा विशेष दिवस पाळला जातो. पर्वत हे केवळ भौगोलिक वैशिष्ट्य नसून ते जैवविविधता, पाण्याचा स्रोत आणि सांस्कृतिक वारसा जपणारे आहेत. या दिवशी पर्वतांचे संरक्षण, शाश्वत विकास आणि पर्वतीय समुदायांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी जागरूकता वाढवण्याचा प्रयत्न केला जातो. [The Importance of Mountains: History and Significance of International Mountain Day]
आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिनाचा इतिहास
संयुक्त राष्ट्र संघटनेने (United Nations) २००२ हे वर्ष आंतरराष्ट्रीय पर्वत वर्ष म्हणून जाहीर केले होते. त्यानंतर, पर्वतांच्या संवर्धनाच्या गरजेचा विचार करून, २००३ पासून दरवर्षी ११ डिसेंबर हा आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिन म्हणून साजरा करण्याचा निर्णय घेण्यात आला.
या दिवसाची सुरुवात पर्वतीय भागांशी संबंधित समस्यांवर जागरूकता वाढवण्यासाठी झाली. जगातील १५% लोकसंख्या पर्वतीय भागांमध्ये राहते, आणि अशा भागांमधील अन्नसुरक्षा, पाणीपुरवठा, जैवविविधता व पर्यावरण संतुलन या समस्या गंभीर बनल्या आहेत. त्यामुळे हा दिवस पर्वतीय भागांतील समस्या सोडवण्याचा आणि त्यांच्या विकासाला चालना देण्याचा हेतू साधतो.
दिनविशेष नवीनतम सूचना प्राप्त करण्यासाठी मराठी वर्ग WhatsApp channel जॉईन करा
पर्वतांचे महत्त्व(The Importance of Mountains: History and Significance of International Mountain Day)
पर्वतांचे महत्त्व विविध अंगांनी अधोरेखित करता येते. ते पर्यावरणीय, सामाजिक, आर्थिक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या आपल्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहेत.
१. पर्यावरणीय महत्त्व
- पाण्याचा मुख्य स्रोत: जगातील ६०% पेक्षा अधिक गोड्या पाण्याचा पुरवठा पर्वतांमधून होतो.
- जैवविविधता: पर्वतांमध्ये अनेक दुर्मिळ वनस्पती आणि प्राणी प्रजाती आढळतात.
- हवामान नियंत्रक: पर्वत हवामान नियंत्रित करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावतात.
२. आर्थिक महत्त्व
- शेती आणि पशुपालन: पर्वतीय भागांतील जमिनीवर लागवड करून स्थानिक लोकांचा उपजीविका साधली जाते.
- पर्यटन: पर्वत पर्यटनासाठी आकर्षणाचे केंद्र असतात. उदाहरणार्थ, हिमालय, सह्याद्री पर्वतरांगा.
- खनिज साधनसंपत्ती: पर्वतांमध्ये खनिजे, कोळसा, आणि धातूंचा प्रचंड साठा असतो.
३. सांस्कृतिक महत्त्व
- अनेक प्राचीन मंदिरं, स्तूपं आणि धार्मिक स्थळं पर्वतांवर बांधलेली आहेत. पर्वत आध्यात्मिक उर्जा आणि शांततेचं प्रतीक मानले जातात.
आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिनाचे उद्दिष्ट (The Importance of Mountains: History and Significance of International Mountain Day)
१. पर्वतांमधील निसर्गसंपत्तीचे संरक्षण.
२. पर्वतीय भागांतील लोकांसाठी रोजगाराच्या संधी निर्माण करणे.
३. शाश्वत शेती आणि पर्यटनास चालना देणे.
४. हवामान बदलामुळे निर्माण होणाऱ्या समस्यांवर उपाय शोधणे.
५. पर्वतांच्या सांस्कृतिक आणि जैवविविधतेचे महत्त्व लोकांपर्यंत पोहोचवणे.
२०२४ ची थीम (विषय)
प्रत्येक वर्षी आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिनासाठी विशिष्ट विषय निवडला जातो. २०२४ ची थीम अद्याप अधिकृतपणे घोषित झालेली नाही. परंतु, ही थीम नेहमी पर्वतीय समुदायांच्या गरजांवर आणि पर्यावरणीय संवर्धनावर केंद्रित असते.
सामान्य प्रश्न (FAQ)
१. आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिन का साजरा केला जातो?
उत्तर: पर्वतांचे संवर्धन, जैवविविधता जपणे, आणि पर्वतीय भागांतील समुदायांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी जागरूकता वाढवण्यासाठी हा दिवस साजरा केला जातो.
२. पर्वतांचे पर्यावरणीय महत्त्व काय आहे?
उत्तर: पर्वत हवामान नियंत्रित करतात, गोड्या पाण्याचा स्रोत आहेत, आणि विविध प्रकारच्या वनस्पती व प्राण्यांसाठी आश्रयस्थान आहेत.
३. पर्वतीय भागांतील मुख्य समस्या कोणत्या आहेत?
उत्तर: अन्नसुरक्षा, जलसंपत्तीचा तुटवडा, हवामान बदल, व पर्यटनामुळे होणारे पर्यावरणीय नुकसान या प्रमुख समस्या आहेत.
४. मी आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिन कसा साजरा करू शकतो?
उत्तर:
- पर्वतांबद्दल लेखन किंवा सोशल मीडियावर पोस्टद्वारे जागरूकता पसरवू शकता.
- स्थानिक पर्वतीय भागांना भेट देऊन तेथील स्वच्छतेसाठी योगदान द्या.
- पर्वतीय जीवनपद्धती व संस्कृती यांचा अभ्यास करा आणि त्यांचा आदर करा.
५. जगातील सर्वात उंच पर्वत कोणता आहे?
उत्तर: माऊंट एव्हरेस्ट (Mount Everest) हा जगातील सर्वात उंच पर्वत आहे, ज्याची उंची ८,८४८.८६ मीटर आहे.\
December special post
आंतरराष्ट्रीय लाचलुचपत प्रतिबंधक दिन 9 december
सशस्त्र सेना ध्वज दिन प्रश्नमंजुषा ( 7 december)
डॉक्टर बाबासाहेब आंबेडकर महापरिनिर्वाण दिन ( 6 december)
जागतिक माती(मृदा) दिन ( 5 december)
भारतीय नौदल दिन ( 4 december)
राष्ट्रीय प्रदूषण नियंत्रण दिवस ( 2 December)
The Importance of Mountains: History and Significance of International Mountain Day
निष्कर्ष
आंतरराष्ट्रीय पर्वत दिन हा केवळ पर्वतांचे सौंदर्य आणि त्यांचे महत्त्व साजरे करण्याचा दिवस नाही, तर त्यांच्या संवर्धनासाठी आवश्यक उपाययोजनांवर विचार करण्याचा दिवस आहे. आपल्याला पर्वतांबद्दल असलेली जबाबदारी ओळखून त्यांच्या संरक्षणासाठी योगदान देण्याची गरज आहे. पर्वत हे निसर्गाचे अनमोल देणं आहेत, आणि त्यांचे रक्षण करणं आपली सामूहिक जबाबदारी आहे.
“पर्वतांचे संरक्षण म्हणजे पृथ्वीचे संरक्षण!”